مقدمه: هوش مصنوعی آمده رفیقمان شود، نه دشمنمان
این روزها هر جا میرویم اسم هوش مصنوعی را میشنویم.
بعضیها میترسند:
«قراره همهمون رو روباتها اخراج کنن!»
بعضیها هم بیخیالاند:
«اینم یه موجه، رد میشه، ما کار خودمون رو میکنیم.»
واقعیت این است که نه آن ترس واقعبینانه است، نه این بیخیالی.
هوش مصنوعی در منابع انسانی یعنی از ابزارهای جدید استفاده کنیم تا:
کارهای تکراری کمتر شود
خطاهای انسانی پایین بیاید
وقت منابع انسانی آزاد شود برای کارهای مهمتر و انسانیتر
پس سؤال اصلی این نیست که «AI جای ما را میگیرد یا نه؟»
سؤال این است که:
«ما چطور از هوش مصنوعی استفاده کنیم تا کارمان را بهتر، انسانیتر و هوشمندتر انجام بدهیم؟»
در این مقاله میبینیم هوش مصنوعی در منابع انسانی چطور میتواند کارهای تکراری را کم کند و به تیمها کمک کند بهتر تصمیم بگیرند.
هوش مصنوعی در منابع انسانی یعنی دقیقاً چه کار میکند؟
وقتی میگوییم هوش مصنوعی در منابع انسانی، منظورمان روبات نیست!
منظورمان ابزارهایی است که میتوانند مثلاً:
رزومهها را سریعتر بررسی کنند
از بین انبوه فرمها، گزینههای مناسبتر را بیرون بکشند
به سؤالات تکراری کارکنان جواب بدهند
دادههای ساده (مثل حضور، مرخصی، فرمها) را تحلیل کنند و یک تصویر کلی به مدیر بدهند
این یعنی بخش زیادی از وقت واحد منابع انسانی از «کار اداری» آزاد میشود
و میتواند بیشتر روی این چیزها تمرکز کند:
انگیزهی آدمها
فرهنگ سازمان
رشد و آموزش کارکنان
حل تعارضها و مشکلها
ماشین، کار ماشینی را انجام میدهد؛
آدم باید کار انسانی را انجام بدهد.
کجا انسان از ماشین جلوتر است؟
حتی اگر بهترین ابزار هوش مصنوعی دنیا را داشته باشید، باز هم:
ماشین میتواند اطلاعات را مرتب کند
اما قضاوت و تصمیم نهایی باید دست انسان باشد
مثال:
سیستم میگوید این سه نفر از نظر مهارت، برای این شغل مناسبترند
اما اینکه «کدامشان با فرهنگ تیم میخواند؟» و «با چه کسی کار کردن راحتتر است؟» را
فقط در گفتوگو، مصاحبه و تعامل انسانی میشود فهمید.
پس هوش مصنوعی در منابع انسانی قرار نیست جای شما فکر کند؛
قرار است به شما مواد خام و پیشنهاد بدهد تا بهتر فکر کنید.
سه مهارتی که هوش مصنوعی نمیتواند از انسان بگیرد
اگر کارتان به منابع انسانی، مدیریت و رهبری تیم ربط دارد، روی این سه مهارت باید خیلی حساب باز کنید:
۱. بلد بودن طرح سؤال درست
ماشین تا وقتی به آن «سؤال خوب» ندادهاید، خروجی خوبی هم نمیدهد.
در HR این یعنی مثلاً:
فقط نپرسیم: «چه کسی را استخدام کنیم؟»
بپرسیم: «مشکل اصلی ما چیست؟ کمبود مهارت است؟ فرهنگ تیم است؟ حقوق است؟ رشد نیست؟»
تعریف درست مسئله، کاری است که هیچ هوش مصنوعی بلد نیست؛ این هنر شماست.
۲. فکر کردن و نقد کردن، نه فقط قبول کردن
هوش مصنوعی میتواند کلی پیشنهاد بدهد:
این مدل مصاحبه
این فرم ارزیابی عملکرد
این ساختار حقوق و مزایا
ولی شما باید بپرسید:
آیا با واقعیت سازمان ما میخواند؟
آیا این مدل آدمها را منصفانه قضاوت میکند؟
آیا این شاخصها آدمها را به رفتار غلط تشویق نمیکند؟
قبول بیچونوچرای پیشنهادهای AI،
یعنی کمکم عضلهی فکر کردن خودتان را ضعیف کنید.
۳. همدلی؛ کاری که فقط از انسان برمیآید
یک کارمند ممکن است:
درگیر مشکل خانوادگی باشد
از رفتار مدیرش ناراحت باشد
احساس بیعدالتی کند
هیچ سیستم هوش مصنوعی نمیتواند:
نگاه او را ببیند
لرزش صدایش را بشنود
درد پشت جملهی کوتاه «خوبم» را بفهمد
اما یک کارشناس منابع انسانی باهوش و باوجدان اینها را میفهمد.
همینجاست که فرق اصلی «انسان و ماشین» خودش را نشان میدهد.
اگر بهدنبال نگاهی جامعتر به رشد کسبوکار در سال ۱۴۰۴ هستید و میخواهید ببینید هوش مصنوعی در کنار سایر مهارتهای کلیدی چه نقشی دارد، این مقاله را از دست ندهید:
۷ مهارت حیاتی برای رشد کسبوکارها در سال ۱۴۰۴چند کاربرد ساده و عملی هوش مصنوعی در منابع انسانی
حالا کمی عملیتر نگاه کنیم؛
در یک سازمان کوچک یا متوسط، واقعاً چه کارهایی میشود با کمک AI انجام داد؟
۱. سریعتر و دقیقتر رزومهها را ببینید
بهجای اینکه صدها رزومه را دستی بخوانید، میتوانید از یک ابزار کمک بگیرید تا:
رزومهها را بر اساس مهارتها دستهبندی کند
موارد کاملاً نامرتبط را کنار بگذارد
چند گزینهی اول را برای بررسی عمیقتر معرفی کند
نکته مهم:
تصمیم نهایی استخدام هنوز با شماست، نه با نرمافزار.
۲. پاسخگویی به سؤالات تکراری کارکنان
همهی واحدهای HR این جمله را شنیدهاند:
«ببخشید چند روز مرخصی برام مونده؟»
«قوانین مرخصی استعلاجی چطور بود؟»
«این فرم بیمه را از کجا بگیرم؟»
یک چتبات ساده یا سیستم سؤالوجواب خودکار میتواند:
۲۴ ساعته این سؤالات را پاسخ دهد
لینک فرمها و دستورالعملها را بدهد
و در نتیجه زمان تیم منابع انسانی آزاد شود برای کارهای جدیتر.
۳. پیشنهاد مسیر رشد و آموزش برای هر نفر
ماشین میتواند از روی:
شغل فرد
مهارتهای فعلی
هدف شغلی
چند دوره، کتاب، ویدئو یا پروژهی پیشنهادی برای رشد او ارائه کند.
اما این شما هستید که باید تصمیم بگیرید:
کدامیک واقعاً لازم است؟
اولویت این فرد الان چیست؟
چه چیزی با برنامهی سازمان همسو است؟
۴. دیدن زودتر نشانههای خستگی و ترک خدمت
گاهی قبل از اینکه فرد استعفا بدهد، نشانههایی وجود دارد:
افت عملکرد
غیبتهای بیشتر
کم شدن مشارکت در کار تیمی
ابزارهای تحلیلی میتوانند این الگوها را زودتر به شما نشان دهند.
اما اینکه چطور با این فرد صحبت کنید، چطور کمکش کنید یا کجا باید واقعاً جدا شوید،
اینها تصمیمهای کاملاً انسانی است.
چند خطر مهم که نباید نادیده بگیریم
کنار همهی این خوبیها، چند خطر جدی هم هست:
تکرار بیعدالتیهای قدیمی
اگر دادههای قبلی سازمان شما ناعادلانه بوده،
سیستم ممکن است همان تبعیض را ادامه دهد.
پس چشمبسته به «امتیاز» و «نمره» اعتماد نکنید.بیاعتمادی کارکنان
اگر آدمها حس کنند همه چیزشان زیر ذرهبین است
و معلوم نیست دادهها کجا و چطور استفاده میشود،
اعتمادشان را از دست میدهید.
پس شفاف و صادق باشید دربارهی جمعآوری و استفاده از اطلاعات.پُز دادن با ایدههای سطحی
این یکی خیلی خطرناکتر از چیزی است که به نظر میرسد؛
مدیر از هوش مصنوعی چند ایده و جملهی شیک میگیرد،
در جلسه ارائه میکند،
ولی نه تحلیلی پشتش هست، نه ارادهی اجرا.
نتیجه؟
تیم کمکم حرفهای «هوشمندانه» را جدی نمیگیرد.
۵ قدم ساده برای شروع هوش مصنوعی در منابع انسانی
اگر بخواهیم خیلی عملی و مرحلهبهمرحله نگاه کنیم:
یک مشکل واقعی انتخاب کنید
مثلاً:غربال رزومه خیلی وقت میگیرد
سؤالات تکراری کارکنان زیاد است
دادههای منابع انسانی پخش و نامنظم است
یک ابزار کوچک و ساده امتحان کنید
لازم نیست از روز اول سیستم غولآسا بخرید.
با یک ابزار کوچک برای یک کار مشخص شروع کنید.به تیم توضیح بدهید چه خبر است
پنهانی از AI استفاده نکنید.
به کارکنان بگویید چرا و چطور دارید از این ابزارها استفاده میکنید.خود تیم HR را آموزش دهید
نه فقط آموزش کار با یک نرمافزار،
بلکه آموزش اینکه:چطور سؤال خوب بپرسند
چطور خروجی را نقد کنند
کجا باید به AI «نه» بگویند
نتیجه را اندازه بگیرید
چقدر زمان آزاد شده؟
خطای ما کمتر شده؟
تجربهی کارکنان بهتر شده؟
جمعبندی: هوش مصنوعی در منابع انسانی یعنی «همکاری»، نه «حذف»
اگر بخواهیم همهی حرف را در چند خط جمع کنیم:
هوش مصنوعی قرار نیست HR را حذف کند
اگر درست استفاده شود،
HR را از «کار اداری خستهکننده» به «نقش راهبردی در کنار مدیرعامل» نزدیک میکندبرندهی واقعی کسی است که بلد است با هوش مصنوعی کار کند، نه از آن فرار کند و نه همه چیز را به آن بسپارد
سوالات متداول درباره هوش مصنوعی در منابع انسانی
منبع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر
تحلیلی همسو درباره هوش مصنوعی در منابع انسانی؛ مطالعه این منبع میتواند دید مدیریتی مقاله را کاملتر کند.
مشاهده منبع در سایت حسین طاهری
بدون دیدگاه